Dagelijks ervaren we in Nederland de gevolgen van de klimaatverandering. Daardoor werden in 2018 diverse klimaatrecords gebroken, waaronder de warmste zomer in minimaal drie eeuwen. Wat zijn de risico’s hiervan voor ons dagelijks werk?

Diverse effecten voor werknemers

Klimaatwetenschappers stellen unaniem vast: de opwarming van de aarde is een feit. Een rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) uit oktober 2018, een organisatie van de Verenigde Naties, bevestigt het beeld dat de opwarming van de aarde in 2040 al 1,5°C bedraagt (tegen 1°C in 2019) en in 2100 ongeveer 3°C.

Een logisch gevolg van deze klimaatverandering is dat wij ons werkgedrag moeten veranderen. Boris Kingma, thermofysioloog bij TNO Training&Performance Innovations, verklaart: “Extreme temperaturen hebben grote invloed op ons lichaam en daardoor op ons dagelijks functioneren. Neem de extreem warme zomer van 2018. Deze heeft economische effecten. Werknemers hebben, vooral bij fysiek actieve beroepen, productiviteitsverlies. Een werkgever moet daardoor vaker extra personeel inzetten om hetzelfde werk gedaan te krijgen. Verder kunnen bij werknemers gezondheids- en veiligheidsrisico’s optreden, waaronder vermoeidheid, concentratieproblemen en hoofdpijn. Dit vergroot de kans op ongelukken in het werk. Tot slot kunnen werknemers ook psychologische invloeden door extreme hitte ervaren. Deze zijn zichtbaar in een snellere irritatie of het onhandiger worden in de coördinatie. Omgaan met de hitte betekent voor het lichaam een grote belasting voor het hart. Over het algemeen zijn bovenstaande effecten daardoor sterker aanwezig bij oudere werknemers en bij mensen met een ziektebeeld.”

Concreet inzicht in risico’s

Binnen het Europees programma ‘Horizon 2020’ van de Europese Unie wordt in het HEAT-SHIELD project voor vijf sectoren de gevolgen van extra stress door hitte op de gezondheid en productiviteit van werknemers onderzocht. Het programma kan voor de verwerkende industrie, de bouw- en transportsector, het toerisme en de landbouw voorspellingen doen of hitte het risiconiveau ‘Geen’, ‘Laag’, ‘Gemiddeld’, ‘Hoog’ of ‘Zeer hoog’ voor werknemers heeft en wat daarbij matigende maatregelen zijn. Volgens Kingma maakt dit voor werkgevers en werknemers heel inzichtelijk hoe zij zich kunnen aanpassen aan extreme temperaturen. “Pas je planning bij hitte aan, kies voor meer rustmomenten, draag luchtiger kleding,start de dag al met voldoende vocht en gebruik geen ventilator boven de 35°C als de luchtvochtigheid hoog is. Dan kan je lichaam gemakkelijker een kerntemperatuur van 37°C krijgen.

Daarnaast wordt binnen HEAT-SHIELD onderzocht hoe eerder ontwikkelde tools voor sport en het ministerie van Defensie, zoals de Hittewijzer en de Koudewijzer (van TNO), ook binnen het Arboportaal goed ingezet kunnen worden voor werknemers. Zij krijgen hiermee een goede risico-indicatie van inspanningen en concrete tips bij iedere dagtemperatuur. “Door extremer weer in Nederland zullen deze instrumenten vaker aangeven dat er een zeer groot risico bestaat op enerzijds oververhitting bij langdurige inspanning of anderzijds koudeletsel bij langdurig buiten werken.”

Antwoord op klimaatuitdagingen

Ondanks diverse concrete initiatieven vindt Kingma dat de klimaatverandering vaak nog een abstract begrip is. “Geef de impact van klimaattrends nog meer aan door deze dichter bij huis te brengen. Oftewel, schud mensen wakker door te zeggen: in welke tijdsperiode leef jij, leven jouw kinderen, kleinkinderen, overgroot kleinkinderen en welke gemiddelde temperatuurstijging, inclusief excessen horen daarbij? We krijgen vooral last van de excessen.  Met de tools die we nu ontwikkelen kunnen werknemers, werkgevers en overheden in dat geval concreet gedrag veranderen, ingrijpende maatregelen treffen en beleid ontwikkelen dat een antwoord geeft op de forse klimaatuitdagingen.”