Bij een grote groep mkb'ers is nog veel winst te behalen bij het organiseren van het arbobeleid. Door partnerships, feedback, pragmatisme en samenwerking kan arbozorg ook in het mkb hoger op de agenda komen te staan. De nieuwe bepalingen in de Arbowet bieden arboprofessionals houvast om het gesprek over arbozorg- en preventiebeleid nieuw leven in te blazen of überhaupt bespreekbaar te maken. Maar hoe motiveer je mkb’ers om een actiever arbobeleid te voeren? We vroegen een drietal ervaren arbeidshygiënisten naar hun tips voor het mkb.
"Voor veel ondernemers is de Arbowet gevoelsmatig heel gewichtig"
Tip 1: Ga eens op de stoel van de mkb’er zitten
Er is een groot verschil tussen de mkb-bedrijven met 500 werknemers en mkb’ers met 50 medewerkers in dienst. Pyter Brandsma, arbeidshygiënist en actief als kerndeskundige bij Zorg van de Zaak: "Bij die laatste groep vindt arbozorg en preventiebeleid vaak ad hoc en incident gedreven plaats. De noodzaak voor het hebben van een arbobeleid wordt dan ook pas tastbaar. Voor veel ondernemers is de Arbowet gevoelsmatig heel groot. Daarom is het belangrijk dat de arbeidshygiënist de Arbowet in hapklare brokken aanbiedt en weet wat de mkb’er echt drijft. Hij (de arbeidshygiënist) moet de taal van de ondernemer spreken en bekijken hoe de Arbowet in dat specifieke bedrijf toegepast kan worden. Benader de aandachtspunten vanuit mogelijkheden. Je bent niet de inspecteur maar de adviseur die met het mkb meedenkt."
Hendrik-Jan Hanning, al 23 jaar actief als arbeidhygiënist en veiligheidsdeskundige: "Deze veranderingen zijn een uitgelezen mogelijkheid om het gesprek over arbozorg aan te gaan. Dat vraagt ook wat van de adviseur. Het is vragen stellen, rondlopen, het gesprek aangaan met collega’s en analyseren hoe de ondernemer tegen zaken aankijkt vanuit zijn positie. Dat helpt om de hiaten in het beleid te schetsen, het mkb ermee te confronteren en mee te denken over hoe de organisatie de juiste keuzes kan maken."
Remko Houba, werkzaam als arbeidshygiënist en onderzoeker bij het Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen (NKAL): "Ga eens op de stoel van de werkgever en werknemer zitten en vraag je af wat je in hun positie zou hebben gedaan. Daarbij is kennis van de positie waarin het bedrijf zit essentieel. Bekijk wat er speelt en wat er mogelijk is."
Tip 2: Schep duidelijkheid over invulling van rollen
Veel kleinere mkb’ers hebben moeite met de invulling van de rol van de preventiemedewerker. De nieuwe Arbowet brengt hier verandering in. Hendrik-Jan Hanning: "De rol van de preventiemedewerker wordt heel verschillend ingevuld door uiteenlopende personen. Het is belangrijk dat er binnen het mkb duidelijk wordt gecommuniceerd wie de preventiemedewerker is en wat diens specifieke taken zijn. Een arbeidshygiënist kan samen met de ondernemer bekijken hoe hij kan ondersteunen in het verankeren van de nieuwe wettelijke bepalingen."
Wat doet een arbeidshygiënist?
De arbeidshygiënist beoordeelt of werk en werkplekken kunnen leiden tot gezondheidsschade en adviseert over preventieve maatregelen. De arbeidshygiënist kijkt daarbij naar belastende factoren zoals gevaarlijke stoffen, schadelijk geluid, infectieziekten, klimaat, straling en fysieke belasting. Arbeidshygiënisten zijn verenigd in de beroepsvereniging NVvA (www.arbeidshygiene.nl)
Tip 3: Korte versus langere termijn
Er zit een duidelijk verschil in de aanpak van korte termijn veiligheidsissues en langere chronisch gezondheidsrisico’s die bij het werk komen kijken. Hanning: "Laatstgenoemden zijn voor de ondernemer niet alleen abstracter en minder herkenbaar, maar vragen ook om langetermijninvesteringen en het stellen van prioriteiten." Toch wil geen enkel bedrijf door een arbeidsongeval of beroepsziekte in de media aansprakelijk worden gesteld. "Spiegel voor wat dit kan betekenen. En grijp deze mogelijkheid aan om ook chronische risico’s aan te pakken in het beleid."
Tip 4: Leer van je medewerkers
Er liggen ook kansen om werknemers meer te betrekken bij het arbobeleid. Houba: "Je kunt veel leren van werknemers over de kansen en de risico’s binnen een bedrijf. Zij zien veel. Zorg ervoor dat je arbeidsomstandigheden als vast agendapunt in reguliere overleggen meeneemt."
"De Arbowet is een leidraad, de toepassing ervan is maatwerk"
Tip 5: Uitdagen mag best
Je mag de ondernemer ook best uitdagen. Dit kan door verder door te vragen naar hetgeen dat je binnen het bedrijf vaststelt. Zijn dit zaken waar zij als bedrijf zich mee willen associëren? Hanning: "Zwaai dan niet direct met de Arbowet, maar kijk naar de ambities en mogelijkheden. De Arbowet is een leidraad, de toepassing ervan is maatwerk. Binnen een klein bedrijf kunnen kleine stapjes een groot verschil maken."
Arbozorg vraagt om partnership
MKB-Nederland ziet de veranderingen in de Arbowet als meer dan alleen een set van nieuwe wettelijke bepalingen. Mario van Mierlo, Secretaris Sociale Zaken bij MKB-Nederland en VNO-NCW wijst hiermee op een veel gehoorde misvatting en voegt daaraan toe: "Arbozorg is een zaak van de werkvloer. Werkgevers én werknemers moeten hier samen aan werken. Om hen hierbij te helpen zijn er allerlei tools zoals de digitale RI&E en de handreikingen in een arbocatalogus."
Van Mierlo wijst op het belang van een partnership tussen de arboprofessional en de werkgever. "Ondernemers moeten bovenal ervaren dat met het toepassen van regels ongevallen en verzuim worden voorkomen en dat daardoor wordt bijgedragen aan het rendement van het bedrijf."
Nog meer van elkaar leren
Een belangrijk achterliggend doel van de vernieuwde Arbowet is het verbeteren van de samenwerking tussen de verschillende professionals betrokken bij gezond en veilig werken, bijvoorbeeld de samenwerking tussen de bedrijfsarts, arbeidshygiënisten en andere arbodeskundigen. Houba: "We moeten meer de dialoog aangaan en samen plannen maken. Iedereen analyseert arbovraagstukken vanuit een ander perspectief. Veiligheidskundigen hebben bijvoorbeeld veel kennis van ongevallen op het werk en wat er achter zit. Naar beroepsziekten wordt echter nog weinig onderzoek gedaan. Het gaat juist om het benutten van verschillende percepties en elkaars beroepsinstrumenten gebruiken om ongevallen en beroepsziekten te behandelen." Ook de samenwerking tussen arboprofessionals en de reguliere zorg moet aandacht krijgen. "We zien dat een beroepsziekte vaak nog niet als zodanig wordt herkend door de reguliere zorgverlener."
Pyter Brandsma
Pyter Brandsma is arbeidshygiënist en actief als kerndeskundige bij Zorg van de Zaak, een netwerk van bedrijven op het gebied van bedrijfszorg, leefstijlzorg en medische zorg. Pyter bezoekt wekelijks diverse bedrijven waarvan veel actief in het mkb. Met de Zorg van de Zaak RI&E app, waarmee hij in één dag een RI&E afneemt én samen met de werkgever een Plan van Aanpak opstelt, heeft Zorg van de Zaak een succesvol product in handen. De tool vervult een nuttige rol bij het identificeren van arbeidsrisico’s en inspireert mkb’ers een actief arbobeleid te formuleren. Volgens hem staat de nieuwe Arbowet vaak nog ver weg van de praktijk van de mkb’er.
Hendrik-Jan Hanning
Hendrik-Jan Hanning is al 23 jaar actief als arbeidshygiënist en veiligheidsdeskundige. Hanning is momenteel werkzaam bij Rienks Arbodienst. Hij merkt dat veel, met name kleine bedrijven geen flauw idee hebben wat de werkzaamheden van de preventiemedewerker kunnen inhouden.
Remko Houba
Remko Houba is werkzaam als arbeidshygiënist en onderzoeker bij het Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen (NKAL). Houba zit sinds de jaren tachtig in het vak en ziet bij het mkb ook duidelijke verschillen in perceptie van aanpak van korte termijn veiligheidsissues en langere termijn chronische risico’s.
In 6 stappen naar verbeterde Arbozorg
Door preventie en arbozorg goed te regelen, kunnen werkgevers zorgen voor een gezonde en veilige werkomgeving en voldoen zij aan de arbowetgeving. Maar hoe moet dit worden aangepakt? Het Stappenplan Arbozorg helpt werkgevers om, samen met de ondernemingsraad (OR) of de personeelsvertegenwoordiging (PVT) en de arbodienstverlener, de arbozorg binnen de organisatie optimaal uit te voeren:
